“Ik kan niet genoeg benadrukken hoe
belangrijk het is om samen te werken”
Om ons te verdiepen in de mogelijkheden van immersieve verhaalvormen, is het interessant om ook te bekijken hoe deze buiten de journalistiek worden ingezet. Daarom spraken wij met de Engelse Karen Palmer, kunstenaar, filmmaker en zelfverkondigd ‘storyteller from the future’.
In 2017 maakte Palmer RIOT: een immersieve, responsieve installatie. Met 3D-geluid, gezichtsherkenning en artificial intelligence (AI) navigeer je door een opstand. “Het is een film die terugkijkt”, vertelt Palmer. “Met gezichtsherkenning en AI wordt de emotie van de individuele kijker gelezen, dit bepaalt welk verhaal de kijker verder te zien krijgt. Zo probeer ik het publiek bewust te maken van hun eigen onbewuste gedrag.”
Waarom is het voor jou belangrijk om te experimenteren met nieuwe storytelling technologieën?
“Ik kwam op het idee om RIOT te maken toen de zoveelste onschuldige zwarte man in de VS was omgebracht door een agent. Er ontstonden rellen, die me deden denken aan een uitspraak van Martin Luther King: “Riots are the voice of the unheard”. In de media ging het vooral over de schade die veroorzaakt werd en geplunderde winkels. Toen dacht ik: ik moet mensen in de gebeurtenissen plaatsen. Dan kunnen ze de onrechtvaardigheid van de situatie zelf ervaren in plaats er steeds dezelfde afstandelijke verhalen over te horen in de nieuwsmedia. Ik wilde mensen terugbrengen bij hun eigen menselijke gut feeling – zodat dat hun gids kon zijn. We raken daar steeds verder van verwijderd. Dat was dus het startpunt van mijn verhaal.
We leven in tijden van grote, mondiale onrust, in een essentiele transitiefase van technologie. Op dit moment hebben wij nog controle over technologie. Maar in de toekomst oefent technologie controle uit op ieder aspect van ons leven. Naarmate technologie belangrijker wordt, is het steeds belangrijker om je bewust te zijn van je onbewuste vooroordelen. Want wij mensen creëren technologie. En als een tech developer biased is, zal zijn technologie dat ook zijn. Daarom wil ik dat mensen zich bewust worden van hun onbewuste aannames en gedrag. Wat mooi aan vind aan immersieve technologieën, is dat die mensen nader tot elkaar brengen in een tijd waarin mensen steeds verder van elkaar afdrijven.”
Hoe past immersiviteit binnen de journalistiek?
“Als je het nieuws niet immersief maakt, denk ik dat het te traditioneel wordt voor de samenleving waarin we leven. Mensen hebben een steeds kortere aandachtspanne. Je ziet dat veel dingen immersief worden – gamen, films. De journalistiek kan niet achterblijven. Immersieve journalistiek geeft toegang tot ervaringen, tot de directe bron en daarmee tot inzicht in de waarheid. Je bent als journalist niet langer een schrijver, maar iemand die helpt de verschillende lagen van de werkelijkheid te identificeren en die aan het publiek te presenteren. Als journalist is het daarom heel belangrijk om samen te werken met technologen en storytellers.”
Een probleem waar veel journalistieke organisaties tegenaan lopen, is dat het moeilijk is om het publiek te bereiken. Hoe doe jij dat?
“Ik wilde zelf graag dat mensen een high tech ervaring hadden, zonder dat zij zelf technologie bij zich hoefden te dragen. Het resultaat was een geavanceerde installatie die alleen toegankelijk is op festivals, evenementen en in galerieën. Ik zit daardoor al snel in een prestigieuze omgeving – in een klein wijkcentrum zal ik niet gevraagd worden. Maar uiteindelijk vind ik het enorm belangrijk om de massa te bereiken. Daarom moet RIOT beschikbaar worden op je telefoon of computer. Je zou dan de camera van je telefoon kunnen gebruiken om je gezicht te lezen. Mensen zijn vergroeid met hun telefoons, daar moet je wat mee doen.”
Wat is het belang van audio?
“De audio is een ambacht op zich. Geluid kan voor zoveel intensiteit zorgen. Bij de eerste versie van Jaws vond Steven Spielberg de audio niet werken. Hij is eraan gaan sleutelen en creëerde uiteindelijk een ongekende spanningsboog met het welbekende Jaws-deuntje. In immersieve producties spenderen mensen vaak 95% van hun tijd, moeite en budget aan beeld en 5% aan geluid. Stel dat dat 50/50 zou zijn: wat zou het opleveren? Ik probeer daarom even veel te focussen op beeld als op geluid. Ik ben nu aan het praten met een partij die volume metric sound maakt. Dat gaat over de manier waarop geluid door de ruimte beweegt. Dat is zo dicthbij het menselijke gehoor als je kunt komen. Je hoort niet alleen waar het geluid vandaan komt, maar ook hoe ver weg of dichtbij het is. Het kan van links of rechts lijken te komen, maar ze kunnen ook de illusie creëren dat het vanuit je eigen brein komt – heel bizar. Deze man is een genie. Als hij tien minuten praat, begrijp ik er twee van. Daarom is zo belangrijk om samen te werken met mensen die hun vak verstaan.”
Vanuit jouw expertise gezien: wat maakt een goed immersief verhaal?
“Het gaat erom dat de gebruiker geen observant is, maar actieve participant. En ik kan niet genoeg benadrukken hoe belangrijk het is om samen te werken met andere experts. We tillen elkaar tot een hoger niveau. We leven niet meer in een wereld van gescheiden sectoren. Samenwerken is erg belangrijk voor zelfplooiing en groei in mijn werk. Ik creëer ervaringen waarbij ik mensen bewust wil maken van hun onbewuste, maar ik weet niets van psychologie. Door bijvoorbeeld samen te werken met een psychologie professor van NYU krijg ik cruciale inzichten in mijn eigen werk. Vroeger werkte je misschien met een cameraman en een redacteur, nu heb je een neurowetenschapper en een psycholoog nodig.”
